Τόμαρος Ηπείρου

Σέλλωμα (1947μ) απο Βαργιάδες (νότια)

Μπέλος (1840μ) απο Δωδώνη (βόρεια)

Με κατεύθυνση τα Γιάννενα

Σέλλωμα (1947μ) απο Βαργιάδες

Πάντα ειχα την περιέργεια να μάθω για αυτό το βουνό που ξεπροβάλλει μπροστά μου όταν πλησιάζω τα Γιάννενα. Απο την εθνική οδό και γύρω στα 20 χλμ απο την πόλη, αριστερά φαίνεται ένα μεγάλο ορεινό συγκρότημα με υψόμετρο γύρω στα 2000μ και με πολύ απότομες πλαγιές. Είναι ο Τόμαρος ή  Ολύτσικα, ένα θηλυκό όνομα με άγνωστη ετυμολογία. 

Ο Τόμαρος επεκτείνεται απο την περιοχή της Δωδώνης μέχρι τα χωριά Κοπάνη και Βαργιάδες. Περικλείεται απο πολλά χωριά, όπως οι Μελιγγοί, το Ασπροχώρι, η Πλατανιά, το  Θεριακήσιο και άλλα πολλά. 

Το βουνό Τόμαρος έχεις πρόσβαση κυρίως από τρία σημεία του ορίζοντα και απο τα αντίστοιχα χωριά που βρίσκονται εκεί. Απο Βορρά είναι οι Μελιγγοί, απο δυτικά το Λίππα και απο Νότο το Κοπάνη-Βαργιάδες, ενώ απο Ανατολικά ξεχασέ το., έχει  απότομες πλευρές, που απο την κορυφή φαίνονται ακόμη πιο τρομακτικές.

Διαδρομή από προφ. Ηλία Βαργιάδων για κορυφή 1974 μ. Αν και η διαδρομή αρχίζει από το εκκλησάκι του προφήτη. Ηλία (3χλμ απο το χωριο Βαργιάδες) μπορείς να ανεβεις με το αυτοκίνητο στο χωματόδρομο μέχρι να βρεις τα λιβάδια, μια τοποθεσία οροπέδιο σε υψόμετρο περίπου 1200μ, γλυτώνεις δηλαδή αρκετό περπάτημα σε δρόμο άνευ σημασίας.

χαρακτηριστικό του μονοπατιού: ο λαιμός

Απο εδω ξεκινα (ή συνεχίζει το μονοπάτι) για την κορυφή, βασικά μέσα σε μια φαρδιά χαράδρα. Επειδη δεν υπάρχει ουδεμία σήμανση και μερικές φορές ούτε και μονοπάτι, θα είναι σκόπιμο να κατεβάσετε τη διαδρομή gpx απο το wikiloc.

Το μονοπάτι ακολουθεί συνεχώς τη δεξιά πλευρά της χαράδρας, έχει κλίση γυρω στα 30% και θελει προσοχή, επειδή σε πολλά σημεία του είναι βραχώδες και διαπερνά 2-3 μικρά ρέματα που ανεβοκατεβαίνεις στα βράχια, χωρίς ιδιαίτερο βαθμό δυσκολίες.

Το ορόσημο είναι το διάσελο (αυχένας) που φαίνεται απο πολύ μακρυά, οπότε μπορείς να προσδιορίσεις την πορεία σου. Μόλις φτάσεις εκεί επάνω, τότε δεξιά ανεβαίνεις προς τον Τόμαρο και αριστερά προς μια άλλη χαμηλότερη κορυφή. 

Είδος ορχιδέας

Την άνοιξη ή αρχές του καλοκαιριού, τα αλπικά αυτά τοπία ειναι καταπράσινα και λουλουδιασμένα. Eίδαμε καμπανούλες (Campanula spatulata), λήθρα (Lythrum salicaria), ίριδες (Iris sintenisii), άσπρο χωνάκι (Calystegia silvatica), ανεμώνες (Anemone coronaria) και πρίμουλες (Primula vulgaris). Την άνοιξη καθώς λιώνουν τα χιόνια οι κορυφές του βουνού γεμίζουν από κίτρινες και μπλε βιόλες.

Στη διαδρομή μας δεν βλέπουμε σχεδόν καθόλου δένδρα. Η Πανίδα έχει σχεδόν εξαφανιστεί από την ανεξέλεγκτή και το κυνήγι. Λένε, ότι εδώ φώλιαζαν παλιά αετοί και όρνεα, που σήμερα δεν υπάρχουν, ενώ συμπτωματικά είσαμε μια πέρδηκα να βγαίνει απο τη φωλιά της, με το ιδιαίτερο φτερούγισμα στην πτήση της. Για λαγούς και αλεπούδες δεν γίνεται φυσικά λόγος. Στα λιβάδια και σε υψόμετρο γύρω στα 1200μ βόσκουν αγελάδες, ενώ κάποια μικρά σκυλιά έπαιζαν μαζί μας χωρίς να προκαλούν τον τρόμο των τσοπανόσκυλων.

Η θέα απο την κορυφή είναι ιδανική σε μερες με καθαρή ατμόσφαιρα. Τα Γιάννενα και η λίμνη τους φαίνονται απο μακρυά, ενώ όλο σχεδόν το ορεινό συγκρότημα δείχνει τη μορφολογία του. Δασικοί δρόμοι διασχίζουν τραβεσαριστα τα γύρω βουνά και είναι τόσο κακοφτιαγμένοι, που φαίνονται σαν να έχουν τραυματίσει το βουνό με σουγιά!!

Φυσικά, όποιος ανεβαίνει στην ψηλότερη κορυφή, τον Τόμαρο, θα κατέβει στο διάσελο και θα συνεχίσει την πορεία του και προς μια χαμηλότερη γειτονική κορυφή προτού ξεκινήσει την επιστροφή. Το περπάτημα εκεί επάνω είναι μια χορταριαστή και χορταστική εμπειρία. Η διαδρομή δεν είναι κακοτράχαλη, αντιθέτως πολύ βατή και γεμάτη λουλούδια και χορτάρι για βοσκή. 

Όπως καταγράφονται στο Διαδίκτυο, άλλες ενδιαφέρουσες και μη διαδρομές είναι οι εξής: η διαδρομή από Λίππα για κορυφή είναι μάλλον άγνωστη και σκοπιμο είναι να χρησιμοποιηθεί gps. Αν και ο ΕΟΣ Πρεβέζης ή Ιωαννίνων έχουν τον Τόμαρο σε συχνή ανάβαση, εντούτοις δεν υπάρχει ουσιαστική σήμανση, όπως διαπίστωσα. Το ίδιο θα ισχύει και για τη διαδρομή από Πλατανιά. 

..όπως φαίνεται απο τους Βαργάδες

εκκλησάκι καθ΄οδόν

Η Κοίμηση της Θεοτόκου στο Κοπάνη

Παλιό καμπαναριό στο χωριό Κοπάνη

Η σημαντικότερη ανάβαση φαίνεται να είναι απο το Μαντείο Δωδώνης -Μελιγγοί που διέρχεται μέσα απο δασωμένη περιοχή σε υψόμετρο 1500μ και αναφέρεται συχνά απο ορειβατικά sites ως μια ενδιαφέρουσα διαδρομή. Αυτή διέρχεται απο την κορυφή Μπέλου (1820μ). Θεωρείται όμορφη διαδρομή γιατί περνά μέσα από ένα πυκνό δάσος και διαρκεί 5 ώρες. Επίσης, μία άλλη δύσκολη διαδρομή είναι η διαδρομή από Δραμεσιούς, Λάχανο και Μπαουσιοί με διάσχιση όλου του ορεινού όγκου μέχρι τον Προφ. ηλία. Στους Δραμεσιούς υπάρχει το Μοναστήρι της γέννησης της Θεοτόκου που κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας λειτούργησε σαν κρυφό σχολιό, μία ιστορία που έχει συζητηθεί και αναλυθεί ποικιλοτρόπως (δηλαδή κατα πόσο το κρυφό σχολιό λειτούργησε ως μύθος ή πραγματικότητα, καθότι στην πρώτη επίσημη απογραφή πληθυσμού του ελληνικού κράτους βρέθηκαν 95% αγράμματοι!!).

Όπως αναφέρει ο Νέζης στους τόμους του, πρόκειται για ένα μεγαλο ορεινό όγκο που κείται νότια της Δωδώνης (απο την κορυφή Σέλλωμα φαίνεται τμήμα της Εγνατίας), στα δυτικά έχει την οροσειρά Γορίλλα (που όπως μας είπαν κάποιοι άλλοι ορειβάτες είναι ένα πολύ δύσκολο βουνό για ανάβαση). Βασικά Τόμαρος (Τμάρος είναι η αρχαία ονομασία του) λέγεται όλο το βουνό, ενώ η κορυφή που επισκεφτήκαμε είναι το Σέλλωμα, που ειναι και η ψηλώτερη με 1974μ. Το βουνό είχε επισκεφτεί και ο ελβετός φωτογράφος Boissonnas και το αναφέρει ως Olytzika. Αν κανείς ανατρέξει σε ιστορικές πηγές, θα διαπιστώσει αρκετά λάθη στις κατ' εποχή ονομασίες του. Στους πρόποδές του (και προς το βορεινό τμήμα του) βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος της Δωδώνης, το μαντείο της οποίας θεωρείται το αρχαιότερο στον ελλαδικό χώρο (2500 χρόνια π.Χ. δηλαδή 4500 χρόνια από σήμερα).

Χειμερινός Τόμαρος με θέα απο τα Τζουμέρκα (νότια πλευρά)

Μπέλος (1840μ) από Δωδώνη

Ο Τόμαρος είναι ένα μακρόστενο βουνό μήκους 12 περίπου χιλιομέτρων με ψηλότερη κορυφή το Σέλλωμα (ή Τόμαρος στα 1974μ) και με δεύτερη κορυφή το Μπέλο στα 1820 μ. Ο Νέζης, στα βιβλία του (Τα Ελληνικά Βουνά), τα ονομάζει «Δυο Βουνά» καθότι ουσιαστικά χωρίζονται από ένα βαθύ διάσελο που από μακρυά φαίνεται να αποτελούν ξεχωριστές ενότητες βουνών. Τελικά όμως πρόκειται για ένα Βουνό.

Στα διάκενα των οροσειρών προβάλλουν, προς τα ΝΔ, τα νερά του Αμβρακικού και του Ιονίου, ενώ προς τα βόρεια η Τύμφη και ο Σμόλικας, ενώ η πόλη των Ιωαννίνων είναι πολύ ευδιάκριτη.

Η Εγνατία οδός μετά το τούνελ της Δωδώνης

Πολύ ευδιάκριτο μονοπάτι

Μην περιμενετε να δείτε πουλιά, ακόμη και πέρδικες που έχουν σχεδόν εξαφανιστεί από το ανεξέλεγκτο κυνήγι. Ίσως κάποιο λαγό. Εδώ κάποτε βασίλευαν οι αετοί και τα όρνεα δυστυχώς σήμερα δεν υπάρχουν ούτε για δείγμα. Άλλωστε, η κτηνοτροφία (αγελάδες στα απέραντα ορεινά λειβάδια) δεν επιτρέπει την εμφάνιση της ορνιθοπανίδας.

Το αρχαιότερο θέατρο του ελληνικού χώρου (2500πΧ)

Το εκκλησάκι της Παναγιάς....

..με ηπειρώτικη σκεπή

Από το  καμπαναριό φαίνεται η Εγνατία Οδός

Το καμπαναριό από ψηλότερα

Ορειβατικό καταφύγιο στα 1500μ υψ.

Πάνω εκεί έχει καταπράσινα λειβάδια

Το θέατρο Δωδώνης από το ψηλότερο σημείο με τηλεφακό

Η πόλη των Ιωαννίνων με τη λίμνη της

Τοπογραφικό σημείο στην κορυφή Μπέλου

Το Σέλλωμα στο νότιο Τόμαρο

Η επιστροφή έχει ενυδάτωση στο Με..ρακί

Στον άνω μαχαλά είναι το Με..ρακί

Η διάσχιση όλης της κορυφογραμμής

Το Σέλλωμα στη νότια πλευρά του βουνού

Από την κορυφή Μπέλου, το μονοπάτι συνεχίζει προς τους Μελιγγούς που τους προσεγγίζει σε 2,5 ώρες περίπου.